Unicorns: niet alleen te vinden op kinderpyjama’s en glinsterende rugzakken, maar ooit ook echt – en massief – struikelend door de steppe naast onze verre voorouders. Vergeet de sprookjes: de wetenschap heeft heel andere verhalen voor ons in petto. Ontdek hier de echte geschiedenis van de “licorne”!
Overal unicorns, tot je er regenboogmoe van wordt
Unicorns zijn tegenwoordig alomtegenwoordig. Je kunt geen speelgoedwinkel binnenlopen of je wordt weggeblazen door plastic eenhoorns op elke plank. En alsof dat nog niet genoeg is, staan hun kleurrijke kopjes ook op mokken, t-shirts en badpakken. De term “unicorn” heeft zelfs zijn weg gevonden naar verrassende uithoeken van onze taal: van zeldzaam begeerlijke liefdespartners tot die felbegeerde start-ups die meer dan een miljard dollar waard zijn. Wie had gedacht dat de eenhoorn zo veelzijdig zou zijn?
Lange tijd geloofden we dat eenhoorns niet meer waren dan een fantasiedier, een mythisch wezen gehuld in glitter, regenbogen en een flinke dosis kinderdroom. Een pure verzinsel, volstrekt onmogelijk om ons voor te stellen in een wereld die verder bevolkt wordt door nuchtere mensen met beide benen op de grond.
De Siberische eenhoorn: geen sprookje, maar een reus
Tot de wetenschap zich ermee ging bemoeien. En wat blijkt? Unicorns hebben echt bestaan – en ze liepen zelfs mogelijk zij aan zij met de eerste mensen. Maak kennis met de “Siberische eenhoorn”, of zoals men in het Latijn zegt: Elasmotherium sibiricum. Dit dier behoorde tot de familie van de neushoorns, en had inderdaad één indrukwekkende hoorn, midden op het voorhoofd. Maar wees gewaarschuwd: wie elegantie verwacht zoals die op tekenfilms en verjaardagskaarten, komt bedrogen uit. Deze mythische verschijning was niet bepaald sierlijk, maar wel spectaculair. De Siberische eenhoorn was namelijk twee keer zo groot als een moderne neushoorn en woog tussen de vier en vijf ton.
Resten van deze giganten zijn gevonden in een uitgestrekt gebied, van Kazachstan tot Zuidoost-Rusland, via Siberië tot Oekraïne. Veel van de regenbogen moeten ze daar niet gekruist hebben, maar onuitwisbare indruk maakten ze vast en zeker.
Tijdreizen met fossielen: plots waren unicorns tijdgenoten van de Neanderthaler
Tot voor kort dacht men dat Elasmotherium sibiricum al 350.000 jaar geleden uitgestorven was. Spannend, maar niet bepaald eigentijds voor wie hoopt op een ontmoeting met vroege mensen. Toch verscheen er onlangs een nieuwe tijdlijn dankzij koolstofdatering van drieëntwintig fossielen, waardoor de uitsterfdatum plots werd bijgesteld tot slechts 35.000 jaar geleden.
Stel je voor: ongeveer 300.000 jaar geleden verscheen de Neanderthaler. Dat betekent dat sommige van onze voorouders daadwerkelijk de Siberische unicorn tegen het lijf hadden kunnen lopen (hopelijk niet letterlijk, want vier ton dier met een megahoorn blijft een uitdaging voor de Neanderthalerverzekering!).
- De exacte oorzaak van de verdwijning van deze soort blijft onbekend.
- Mogelijk hebben mensen hen bejaagd totdat er geen exemplaren meer over waren.
- Toch acht men het waarschijnlijker dat het klimaat de grote boosdoener was. Strenge winters ontzegden de Siberische unicorn hun enige voedsel: gras.
Over uitroeiing gesproken: het is eigenlijk niet helemaal correct om het een “uitsterven” te noemen. De Siberische unicorn liet weliswaar het strijdtoneel, maar maakte plaats voor een opvolger: de neushoorn zoals we die vandaag kennen.
Familiezaken en een waarschuwing voor nu
Uit genetisch onderzoek blijkt dat de neushoorn en de Siberische unicorn zo’n 43 tot 47 miljoen jaar geleden elk hun eigen weg zijn gegaan. Toch brengt al die familiegeschiedenis ook een bittere waarschuwing mee: van de vijf nog bestaande neushoornsoorten staan er inmiddels vier als bedreigd te boek. Het zou zomaar kunnen dat de neushoorn op een dag zijn oude unicornneefjes achterna gaat en slechts nog een mythe wordt.
Misschien moet je, als je de volgende keer een eenhoorn op je koffiebeker bewondert, stiekem respectvol groeten. Je kijkt tenslotte naar het echo van een kolos die ooit echt over de aarde stampte, veel minder regenboog – maar des te echter.
