Negen maanden geleden verschenen op deze pagina’s mijn gedachten over de Vimberg Tonda D luidsprekers, in hun uitvoering met de zwarte diamant-tweeter. Die recensie begon met “hoe haal je het perfecte luidsprekersontwerp binnen handbereik, als dat al bestaat” en er is geen andere manier om het te zeggen: dat is inderdaad zo’n ding.
Onze recensies zijn bedoeld voor commercieel beschikbare producten, dus lezers van pt.AUDIO zullen dit ene uitzondering op de regel moeten toestaan, aangezien ik deze keer gebruik maak van iets wat geld niet kan kopen: een paar zelfgebouwde buizenversterkers met de Vimberg Tonda Ds. Deze twin integrated monos (zoals twee identieke monofone geïntegreerde versterkers) gebruiken een enkele D3a Siemens-buis om per kanaal één enorme Russische GM 70 direct verwarmde triode aan te sturen.
De D3a wordt door velen beschouwd als een “super buis” met uitzonderlijke kenmerken, en je kunt er alles over lezen op de blog van mijn vriend Thomas Meyer, VinylSavor. Wat betreft de GM70, werd deze buis beroemd gemaakt door Lamm met diens ML3 Signature-versterker, alhoewel anderen hem ook gebruikten, ondanks dat het een behoorlijk lastige zo niet gevaarlijke schakel is met 1000-1200 V DC voor de B+. Lukasz Fikus maakte GM70-vermogenversterkers en zijn woorden vatten mijn gedachten samen:
…GM is een bekende buis uit de Sovjettijd, die behoort tot het DHT-koninkrijk en regeert als een van de krachtigste, betrouwbaarste, goed gedragen, lange levensduur, muzikaal boeiende buizen. Eerlijk gezegd heb ik nog geen 211, 805 of 845 gevonden die ook maar in de schaduw kan staan van de GM70.
Mijn persoonlijke GM70 maakt gebruik van drie choke-rectifier-voedingen, samen met tussen- en uitgangstransformatoren van AE uit Holland. Interne bekabeling is zuiver zilver-teflon, potmeters komen van Khozmo, en zo verder.
Het gaat hier om ontwerpen zonder kosten-overschrijding, maar dat is hier niet het punt. Elke mono levert circa 23 watt en de laatste keer dat ik ze op mijn passieve ATC 100’s probeerde, waren de middeltonen en hoge tonen uitzonderlijk, maar de bassrespons liet ernstig te wensen over. Je ziet, ATC gebruikt één 12-inch woofer, wat eerlijk gezegd een beest is. Maar om dit beest te temmen moet de versterker in staat zijn om ongeveer 300 watt te leveren bij 8 ohm en het dubbele bij vier.
Daarom zijn de Vimberg- en TIDAL Audio-luidsprekers zo fantastisch. Die hebben dat alles niet nodig. Wellicht speel ik normaal gesproken de Vimberg Tonda D met een ASR Emitter II Exclusive, die met gemak een heel huis kan aandrijven, laat staan een paar gevoelige luidsprekers. Maar nu het weer kouder wordt, heb ik de GM70’s aangesloten. Tot mijn verrassing is de laagfrequentierespons bijna perfect, snel en nauwkeurig, bijna alsof mijn 300-pond zware ASR solid-state versterkers naast mij staan. Met de volumeknop op elf uur kan ik nauwelijks staan in mijn 30 m² kamer terwijl ik “Chicken Banana” van Crazy Music Channel Afspeel (je zag dit misschien niet aankomen?), en de bas is solide, aanzienlijk en bijna onmiddellijk, en slaat niet zoals 23 watt zouden moeten leveren.
Na een weekend luisteren naar alles van Beethovens 7e symfonie (onder leiding van Ivan Fischer) tot de nieuwe Tron Ares-soundtrack van Nine Inch Nails, tot Kuijken die The Four Seasons speelt op een onbekende cello da spalla-instrument, tot Marcelle Meyer die Rameau weer tot leven brengt, kwam ik tot de conclusie dat mijn Vimbergs nog beter waren dan wat ik al over hen had gezegd.
Het punt is dat moderne luidsprekers zich hand in hand hebben ontwikkeld met moderne versterkers en naarmate wattage makkelijker beschikbaar werd, luidsprekers ontgroeiden tot ongevoelige beesten, moeilijk tembaar door enkel-end triode buisversterkers. Niet bij de ontwerpen van TIDAL Audio en Vimberg.
Het gaat niet alleen om gevoeligheid. De Vimberg Tonda D verklaart een gevoeligheid van 90 dB/1 m, wat noch erg hoog noch erg laag is, en op papier klopt het ongeveer met wat andere fabrikanten aangeven, hier en daar wat afwijkend. Het heeft te maken met impedantie, poortafstemming, crossover-orde, complexiteit en natuurlijk het type drivers.
Ik zal geen verdere technische details induiken; ik vertrouw op mijn oren en de bescheiden GM70-mono’s maken muziek van prachtige kwaliteit met de Vimberg Tonda D. De middentonen zijn weelderig en de hogere tonen fluweelzacht. Stemmen klinken menselijk, snaren vibreren en cymbalen strelen mijn zintuigen. Het verrassende is dat ik nauwelijks iets mis van de lagere registers, en dit terwijl ik 23 watt vergelijk met enkele honderden watt.
Als dit geen bewijs is van de mate waarin Jorn Janczak’s luidsprekers doordacht zijn ontworpen, weet ik het niet meer.
U kunt de tracks uit dit artikel beluisteren door hier te klikken
