Naarmate de populariteit van film de afgelopen jaren is toegenomen, waardoor een soort renaissance ontstaat voor een medium dat in het begin van de 21e eeuw bijna werd uitgedund door digitale fotografie, trekken hedendaagse analoge fotografen steeds vaker naar zwart-witfilm.
Bij Lomography, een bedrijf dat alles viert wat analoge fotografie is, hebben ze duizenden foto’s bekeken die de afgelopen 15 jaar door hun film-geobsedeerde gemeenschap zijn geüpload om te zien wat mensen fotograferen. De interessante blogpost, gelezen door Digital Camera World, laat zien dat moderne analoge fotografen een gedesatureerde wereld zien door hun filmcamera’s.
Er zijn twee kanten aan dit verhaal. Nieuwere kleurenfilmfoto’s zijn minder levendig en kleurrijk dan voorheen. Bovendien kopen fotografen gewoon vaker zwart-witfilm. Zoals Lomography’s grafiek die de kleurverdeling van foto’s toont die tussen 2010 en dit jaar door de gemeenschap zijn geüpload aantoont, is het resultaat dat nieuwere foto’s over het algemeen minder kleurrijk zijn.
“Direct al op het eerste gezicht steekt één trend er meteen uit: donkerdere en meer monotone kleuren wogen jaar na jaar zwaarder dan de kleurrijkste. Wat we het meest boeiend vinden in onze data is dat kleur in het geheel uit de filmfotografie lijkt te verdwijnen,” schrijft Lomography. “Vanaf 2010 zijn levendige, heldere tinten in de foto’s van onze gemeenschap gestaag achteruit gegaan. Het voelt alsof de wereld zich naar een neutralere, gematigde richting beweegt, en we wilden weten waarom.”
Wanneer het gaat om kleurfilm die minder kleurrijk is, speculeert Lomography dat er drie potentiële verklaringen zijn.
Eerst hebben laboratoria die afhankelijk van de film in- en uitgaven fluctueerden, zelden maatwerk scanprofielen voor alle momenteel beschikbare filmstocks.
“Nu, met meer obscure en nieuwere films die rondgaan, en minder op maat gemaakte profielen in gebruik, scannen labs vaak met generieke automatische correcties. Dit kan scans vlakker laten ogen en minder levendige kleuren geven, vooral als ze precies zo worden gedeeld als ze uit het lab komen,” zegt Lomography.
Lomography vermoedt dat een andere boosdoener in de desaturatie van filmfotografie de explosieve populariteit van instant fotografie is. Fujifilm kondigde eerder dit jaar aan dat het sindsdien 100 miljoen Instax-camera’s en -printers heeft verkocht sinds 1998, een aanzienlijk deel daarvan in de afgelopen 15 jaar. Hoewel Instax en andere instant-filmmedia reden hebben om populair te zijn, is het geen bijzonder levendig medium. De toestroom van vrij vlakke instantfoto’s verlaagt de algehele kleur in de kamer.
Daarna is er de aard van de film zelf. Sommige iconische stocks, zoals Velvia, zijn chemisch ontworpen om superlevendig te zijn, terwijl Provia 100F wat subtielere kleuren biedt. Weliswaar is geen van beide stock gemakkelijk verkrijgbaar in de Verenigde Staten. Provia is buitengewoon moeilijk te verkrijgen, en Velvia, hoewel ook lastig te vinden, is wat gemakkelijker te kopen, vooral buiten de VS. Over het algemeen zijn toegankelijkere en betaalbare kleurfilms “neutraalder”, aldus Lomography.
Er kan zelfs een vierde kracht zijn om te overwegen: waarom mensen in 2025 überhaupt voor film kiezen. Er zijn talloze redenen waarom fotografen nog steeds film gebruiken, hoewel menigeen zou zeggen dat een van de grootste is om fotografie op een andere manier te beleven. Film biedt een andere ervaring dan digitale camera’s, en dát trekt veel hedendaagse analoge makers aan.
Aangezien digitale camera’s erg levendige foto’s vastleggen, is het logisch dat fotografen willen dat hun filmfoto’s er anders uitzien, wat minder verzadigde en natuurlijkere kleurtinten kan betekenen. Een snelle blik op Instagram laat zien hoe verzadiging in digitale fotografie soms door het dak gaat, dus het ligt voor de hand dat, naast de bovenstaande overwegingen, er een verschuiving in de consumentvoorkeur heeft plaatsgevonden. Minder verzadigde filmfoto’s zetten zich sterker af tegen de moderne trends in digitale fotografie.
Lomography merkt op dat naast de toonshift van kleurfilmfotografie sinds 2010 ook een gelijktijdige toename is in het aantal beschikbare en verkochte zwart-wit-filmstocks.
“Stocks zoals Ilford HP5 en Formapan zijn sindsdien gestaag populairder geworden sinds 2018, volgens ons eigen onderzoek van foto’s die op LomoHomes zijn geplaatst,” zegt Lomography. “Kleurfilmproductie blijft een complexer proces dan het creëren van een nieuwe B&W-filmemulsie, dus er zijn de afgelopen twee decennia vaker B&W-films uitgebracht dan kleurfilms.”
Bovendien, zoals Lomography opmerkt, zijn zwart-witfilms doorgaans goedkoper, en filmfotografie is een dure hobby.
Het uitgebreide blogbericht van Lomography doet meer dan de huidige stand van kleurfilmfotografie en de toenemende interesse in afnemende verzadiging bespreken; het biedt ook een geschiedenisles over kleurfilmfotografie zelf. Voor nog meer informatie over de geschiedenis van kleurfotografie, bekijk het artikel van PetaPixel, “Een beknopte geschiedenis van kleurfotografie.” Het is een informatieve reis door herinneringen.
“Het punt is? We zijn helemaal niet boos over deze trend. Het kijken naar de kleuren die de creativiteit van onze Lomographers aanwakkeren en zien hoe ze in de loop van de tijd zijn verschoven, is fascinerend,” besluit Lomography. “Want hier ligt de schoonheid van filmfotografie: er zijn geen juiste antwoorden. Alleen de vrijheid om je stemming te volgen en je wilde kant te laten schijnen, wat voor tint het ook mag zijn.”
