Reisfotografie is één van de meest lonende genres, omdat het je in staat stelt je fotografische vaardigheden in nieuwe en opwindende omgevingen toe te passen. Maar er zit meer achter dan alleen het maken van vakantiekiekjes. Hier zijn enkele van mijn benaderingen voor betere reisfotografie tijdens een recent bezoek aan het prachtige Albanië.
Sommige vormen van fotografie zijn gemakkelijk te definiëren. Wat portret-, wildlife- en landschapsfotografie betreft, hebben we een goed idee van wat we kunnen verwachten. Reisfotografie daarentegen is een breed onderwerp en omvat een breed scala aan genres. Het kan een mengeling zijn van landschap, portret, straatfotografie, documentaire en zelfs abstractie, met wellicht wat wildlife en stilleven erdoorheen. Het doel is om een gevoel over te brengen van een plek die voor zowel de fotograaf als de kijker anders onbekend is.
Het doel is dat de fotograaf met een samenhangende reeks foto’s terugkeert die een idee geven van de plek die ze hebben bezocht. Natuurlijk zal die voorstelling om drie redenen beperkt zijn.
Ten eerste is een reeks foto’s altijd beperkt in haar vermogen om de realiteit nauwkeurig weer te geven; het vangt nooit volledig de geluiden, geuren, smaken of de sfeer van een plek.
Ten tweede wordt de interpretatie van de bestemming beperkt door de persoonlijke levenservaringen en vooroordelen van de fotograaf.
Ten derde kan een typisch bezoek van een week of twee niet volledig alles wat er te weten valt onthullen, laat staan dit in een serie foto’s te vatten.
Zoals bij elk genre bestaan er geen strikte regels die bepalen wat je moet bereiken in reisfotografie. Het varieert afhankelijk van de persoonlijkheid en stijl van de fotograaf. Het uitbeelden van het uiterlijk en de cultuur van een plek is echter wel iets waar de meeste reisfotografen naar streven.
Camera Uitrusting
Ik ben net terug van een bezoek aan Albanië. Vooraf heb ik lang nagedacht over wat ik moest meenemen. Ik fotografeer volledig met Micro Four Thirds-camera’s, en formaat en lichtgewichtheid stonden voorop, zodat mijn uitrusting goed geschikt was voor de reis. Ik heb mijn OM-5 Mark II meegenomen met mijn 12-40mm f/2.8 en 40-150mm f/4 professionele lenzen, die allebei klein en licht genoeg zijn om geen hindernis te vormen, maar wel uitstekende beeldkwaliteit leveren. Ik liet de camera’s eigen schouderriem achterwege ten gunste van de Peak Design-sling, die perfect werkt met die camera. Die lenzen stopte ik in Cubes in mijn handbagage (een Peak Design Everyday Backpack). Twee camerabatterijen waren ruim voldoende; ik hoefde slechts op één dag de batterij te wisselen.
Een andere reden dat ik deze twee lenzen koos, is dat ze allebei een filterdraad van 62 mm hebben. Ik nam Urth magnetische filters mee, hoewel ik uiteindelijk af en toe slechts de circulaire polarisator (CPL) filter heb gebruikt.
Daarnaast nam ik een carbonfiber Peak Design Travel Tripod mee, met het doel wat nachtfotografie in de bergen te doen, maar die heb ik uiteindelijk niet gebruikt.
Albanië Leren Kennen
Ik heb onderzoek gedaan naar het land, geleerd over de veiligheid en de beste plekken om te bezoeken voor fotografie.
Er is gezond verstand dat je moet toepassen bij reizen met cameraspullen. In sommige landen kan de waarde van de apparatuur van een liefhebber hoger zijn dan wat iemand in een jaar verdient. Ik woonde twintig jaar geleden in Tanzania, en toen was het niet ongebruikelijk dat mensen minder dan $1 USD per week verdienden. Zelfs nu kunnen lage verdieners in Oost-Afrika zo weinig verdienen als $13 per week. Dus in veel landen kan het dragen van dure camera’s en lenzen je tot doelwit van dieven maken als je door de verkeerde gebieden wandelt. Echter, hoewel Albanië klein en niet welvarend is, heeft het een lagere criminaliteitsgraad dan Canada.
Niet alleen voelde ik me er altijd veilig, maar het is ook een buitengewoon gastvrij land met een diverse mix van mensen uit verschillende religies die harmonieus naast elkaar leven.
Sunnitische en enkele Sufi-moslims vormen ongeveer de helft van de 2,7 miljoen inwoners van het land, wat betekent dat hun religie een belangrijke invloed heeft op de cultuur. De moslimoproep tot gebed wordt in het Albanese Ezani genoemd. Hoewel het geen lied op zich is, is het in Albanië bijzonder melodieus en draagt het bij aan de sfeer in de steden en dorpen. Natuurlijk is die klank niet vast te leggen op een stil beeld, maar de essentie van de religie is er visueel wel.
Evenzo spelen de Katholieke en de Oosters-Orthodoxe Kerken een essentiële rol in de cultuur van het land. Andere overtuigingen zijn ook geïntegreerd in de cultuur. Op mijn allereerste dag daar trok een boeddhistische monnik mijn aandacht op straat, glimlachte naar me en liep naar me toe om mijn hand te schudden.
Wees Respectvol Tegenover de Plaatsen Die Je Bezoekt
Zoals bij reizen naar elk land geldt, wees bij bezoeken aan moskeeën of kerken bewust van culturele verwachtingen, vooral wat kleding betreft. In sommige Afrikaanse landen wordt het dragen van korte broeken door mannen gezien als rondlopen in ondergoed. In veel landen is het niet acceptabel om religieuze gebouwen te betreden terwijl je korte broeken draagt, en wordt vrouwen geadviseerd om hun haar te bedekken. Het is daarom altijd het beste om vooraf de lokale dresscode te onderzoeken en deze te respecteren.
Jammer genoeg was dit niet altijd het geval. In een orthodoxe kerk stonden meerdere borden die fotograferen verboden. Ik hield mijn lensdop op en mijn andere camera slingerend over mijn schouders. Toch klikten toeristen erop los met weinig respect voor de borden.
Wanneer ik fotografie-workshops geef, benadruk ik altijd dat de foto ondergeschikt is aan het welzijn van het wild. Hetzelfde geldt voor elke vorm van fotografie. De bescherming van het natuurlijke milieu, van mensen, van de lokale cultuur en van de infrastructuur is veel belangrijker dan een snelle kiek.
Een Beetje Over Albanië’s Verleden
Albanië heeft een moeilijk verleden gekend, zowel tijdens als na de Tweede Wereldoorlog. Het werd eerst binnengevallen door de Italiaanse fascisten en daarna door de Nazi’s. Interessant genoeg was het het enige Europese vastelandland in de oorlog waarvan de Joodse bevolking groeide doordat Albanezen hen verwelkomden en verborgen hielden, ongeacht hun geloof. Dat is vandaag de dag een les in menselijkheid waar we nog van kunnen leren.
Het land heeft daarna jaren van onderdrukking door een extreme communistisch-nationalistische dictatuur meegemaakt. Die viel met het IJzeren Gordijn. Net als elk land met een vergelijkbare erfenis herdenkt Albanië zijn donkere verleden en veroordeelt openlijk die periode, waar ik hier niet verder op inga. Het kan voor sommige fotografen verleidelijk zijn om die donkere geschiedenis vast te leggen. Maar modern Albanië ligt zo ver weg van dat verleden als je je maar kunt voorstellen.
Het is een land vol kleur en energie. Ondanks de drukte zijn de steden rijkelijk groen en hebben ze ruime open ruimtes. De mensen zijn trots op hun land, maar vieren hun nationaliteit met vriendelijke en uitnodigende acceptatie, wat een integraal onderdeel is van hun nationale ethos. Het is een land met eigen rijke tradities, maar na de val van de isolatie-dictatuur heeft Albanië invloeden uit zijn Mediterrane en Noord-Afrikaanse buren verwelkomd zonder dat deze jouw eigen cultuur verdringen. Dat was een aspect van wat ik in mijn foto’s wilde vastleggen.
Tirana en de Steden
Mijn eerste indruk van Albanië kreeg ik vanuit de hoofdstad Tirana. Het is een hete, schone, drukke stad, geparfumeerd met uitlaatgassen. Na decennialang het bezit van motorvoertuigen te hebben ontzegd, is het land nu vol met auto’s, bussen en motorfietsen. Daarnaast kronkelen fietsen en elektrische scooters zich door het verkeer en tussen de voetgangers. Op het eerste gezicht lijkt het chaotisch, omdat niemand zich aan de verkeersregels houdt, maar op de een of andere manier vermijden de helmloze tweewielers de botsingen met auto’s en voetgangers. Je moet wel scherp blijven.
Het is duidelijk een snelgroeiende stad. Moderne gebouwen torenen boven de skyline uit en laten de historische gebouwen en monumenten kleiner ogen. Hoewel niet iedereen blij is dat de moderne edifices de Ottomaanse kloktoren in de stad overschaduwen, denk ik dat de architectuur van de nieuwe gebouwen op de een of andere manier bij het oude past.
Veel van de nieuwe gebouwen zijn gebouwd in dezelfde zonovergoten pastelkleuren als de betegelde en geplaveide straten. Bovendien vormen deze gebouwen geen onderdeel van de architectonische “blandemic” die zo veel westerse steden in haar greep heeft. De vorm van de 89 meter hoge nieuwbouwtoren die in het centrum van Tirana klaar is, lijkt op het borstbeeld van Albanië’s nationale held, Gjergj Kastrioti Skanderbeg. Hij was een militaire commandant uit de 15e eeuw die een opstand tegen het Ottomaanse Rijk leidde.
Ik bezocht ook Shkodër, een ingetogener versie van Tirana. Hier zijn minder auto’s en houden chauffeurs zich aan de zebrapaden, wat in Tirana niet altijd het geval is. Ondertussen is Berat, dat ik eveneens bezocht, een goed bewaarde historische stad. Het wordt erkend als UNESCO-werelderfgoed met zijn kasteel op de heuvel en de Ottomaanse Gorica-brug.
In compleet contrast met de drukte van de steden heb ik enkele dagen doorgebracht in de Accursed Mountains, ook wel bekend als de Albanese Alpen (Bjeshkët e Nemuna). Ze vormen het meest zuidelijke stuk van de Dinarische Alpen, die vanaf Italië lopen. De ruige, torenhoge kalksteen- en dolomietpieken met hun diepe valleien zijn een lust voor landschapsfotografen.
Het Albanese Zonlicht
In de zomer is Albanië een heet land met verzengende zonneschijn.
De gouden uren in Albanië zijn prachtig, maar duren veel korter dan een uur. De stofrijke atmosfeer aan het eind van de dag kleurt de verre, mistige bergen diep rood in het afnemende licht. ’s Nachts wordt de lucht opgeruimd, en zonsopgangen zijn scherper.
Er is een oud lied van Noel Coward, Mad Dogs and Englishmen go out in the Midday Sun. Omdat ik Engels ben, had ik geen keuze dan naar buiten te gaan terwijl zelfs de straat honden in de schaduw sliepen. Bovendien waardeer ik de effecten die voortkomen uit de sterke reflecties en harde schaduwen, omdat ze beter weerspiegelen hoe het land er meestal uitziet.
Gelukkig bood het dynamisch bereik van mijn camera voldoende om met deze belichtingsomstandigheden om te gaan, zelfs wanneer ik het zonlicht door een bergwaterval fotografeerde. Desondanks heb ik af en toe gebruikgemaakt van de HDR-functie van de camera, die verschillende belichtingen naast elkaar zet en samenvoegt. Bij het terugkijken van de foto’s op mijn computer realiseerde ik me echter dat dat niet nodig was. De RAW-bestanden pikten de details in schaduwen en hooglichten op, zelfs onder de meest uitdagende omstandigheden.
Camera Instellingen
Het belangrijkste voor mij bij reisfotografie is dat het de ervaring van het land niet verstoort. De meeste tijd wil ik niet te diep nadenken over de camera-instellingen. Daarnaast houd ik van een grotere scherptediepte. Op die manier verschijnt het hoofdonderwerp samen met zijn omgeving, waardoor het context krijgt. Daarom zet ik meestal een van de aangepaste modi op diafragma-prioriteit met een diafragma van f/9. De ISO staat op auto met een minimale sluitertijd van 1/250 seconde, snel genoeg om beweging van mensen te stoppen. Gezichts- en oogdetectie stond aan, waardoor deze instelling de kleine groep focuspunten die ik had ingesteld (een derde van de hoogte van het kader) overnam. Ik shootte het merendeel in continue autofocus, maar schakelde af en toe over op enkelvoudige autofocus met behulp van de schakelaar aan de achterzijde van de camera.
Daarnaast had ik +0,3 EV belichtingscompensatie ingesteld. Dat kwam doordat de scènes veel helderder waren dan middengrijs, wat anders zou leiden tot onderbelichting door de camera.
Dit waren beslist niet de enige instellingen die ik gebruikte, maar zo ingesteld gaf het me een nuttig uitgangspunt.
Cureren en Bewerken
Elk van die vier locaties was heel verschillend van elkaar, dus bij het creëren van coherente collecties zal ik ze scheiden, iets wat ik hier niet heb gedaan om dit artikel te illustreren.
Ik sta nog maar aan het begin van het selecteren en bewerken van de foto’s die ik in Albanië heb genomen. Terwijl ik weg was, werden verschillende raw-ontwikkelingsprogramma’s bijgewerkt om de nieuwe camera te ondersteunen. Sommige van de bergfoto’s zal ik afdrukken, anderen zal ik gebruiken om artikelen te illustreren, en sommige blijven onderdeel van mijn persoonlijke reisdagboek.
Tot Slot
Jaren geleden, toen ik nog jong was, was het gebruikelijk dat mensen van hun vakantie thuiskwamen en albums of diavoorstellingen maakten van hun reizen. Velen rolden hun ogen bij het zien ervan, maar ik vond ze fascinerend. Echter, ik zou niet naar de portretten kijken die Bill van Betty maakte, maar naar het leven dat op de achtergrond gaande was. Uiteraard maakte ik in Albanië ook enkele foto’s van mijn vrouw, die met mij reisde; maar de overgrote meerderheid van de foto’s was een poging om de essentie van de bezochte plekken vast te leggen. Voor mij draait het bij reisfotografie juist om dat.
